اغلب وقتي براي خريد شير به مغازه يا سوپرماركت هاي بزرگ مراجعه مي كنيم با افرادي مواجه مي شويم كه براي مصرف روزانه، شيرهاي استريليزه يا همان مدت دار را به شيرهاي پاستوريزه ترجيح مي دهند. اين افراد عقيده دارند شيرهاي استريليزه سالم تر هستند و مدت زمان ماندگاري آن ها بيشتر است؟
اما واقعيت اين نيست. امروزه شيرها را به دو روش پاستوريزاسيون و استريليزاسيون به منظور نابودي ميكروب ها و افزايش مدت ماندگاري حرارت دهي مي كنند.
در روش پاستوريزاسيون، ميكروب هاي بيماري زا از بين مي روند ولي ميكروب هاي عامل فساد باقي مي مانند بنابراين مدت زمان ماندگاري اين شيرها در يخچال 2 تا 3 روز است و بعد از اين مدت ميكروب هاي عامل فساد حتي در سرماي يخچال فعال مي شوند و شير را غير قابل مصرف مي كنند.
اما در مقابل و در روش استريليزاسيون به دليل درجه حرارت بالا، تمامي ميكروب هاي بيماري زا و عامل فساد موجود در شير نابود مي شوند(البته اين نابودي صد درصد نيست). بنابراين اين نوع شيرها حتي در خارج از يخچال تا 6 ماه قابليت نگهداري دارند.
اما نكته قابل توجه آن است كه به محض بازكردن بسته بندي اين شيرها و تبادل هوايي در آن، شرايط آن ها شبيه به ساير شيرهاي پاستوريزه مي شود و تنها به مدت 2 روز مي توان آن ها را در يخچال نگهداري كرد.
نكته مهم تر آن است كه شيرهاي مدت دار به دليل شدت حرارت بالاي استريليزاسيون در مقايسه با شيرهاي پاستوريزه مواد مغذي بيشتري را از دست مي دهند. به طور معمول در شير پاستوريزه 10 تا 20 درصد پروتئين هاي محلول در شير تخريب مي شوند؛ در حالي كه در شير استريل اين مقدار تخريب به 40 تا 60 درصد مي رسد. همچنين حرارت بالا اثر نامطلوب خود را روي برخي ويتامين هاي حساس به حرارت شير نيز مي گذارد.
ويتامين هاي C، B1، B6 و B12 موجود در شيرهاي استريل تقريبا 5/1 تا 2 برابر بيشتر از ويتامين هاي شيرهاي پاستوريزه تخريب مي شوند.
معضل ديگر آن كه برخي افراد نيز عادت دارند جهت مصرف شير روزانه خود حتما آن را به صورت گرم ميل كنند. گرم كردن و جوشاندن شيرهاي استريل مي تواند از قدرت جذب كلسيم محلول در شير بكاهد و همچنين پروتئين هاي شير را 20 تا 25 درصد منعقد و غير قابل هضم كند.
بنابراين اگر مي خواهيد شير را به صورت روزانه يا ظرف مدت 2 تا 3 روز مصرف كنيد لزوما از شيرهاي پاستوريزه استفاده كنيد.
اين شيرها طعم بهتر و مواد مغذي بيشتري دارند و در مقايسه قابليت هضم بهتري دارند.
نكته ديگر آن كه برخي از فروشندگان به صرف آن كه شيرهاي استريل نياز به يخچال ندارند آن ها را پشت شيشه مغازه و مقابل نور آفتاب نگهداري مي كنند. در اين رابطه بايد دانست شدت نور مي تواند تا حدودي روي طعم و مزه اين شيرها تاثير گذاشته و طعم آن ها را ناخوشايند كند.
شدت تابش نور همچنين مي تواند روي ماهيت ماده بسته بندي اين شيرها تاثير گذارد اين مواد مي توانند به داخل شير منتشر شده و به راحتي با تركيبات موثره شير واكنش داده و مواد مُخرب و مُضري را در محصول توليد كنند.